آوای کتاب در خراسان شمالی

کتاب، همیشه بیش از یک کالای فرهنگی ساده بوده است. در دنیایی که سرعت خبر، تصویر و شبکه‌های اجتماعی هر روز نفس انسان را تندتر می‌کند، کتاب به عنوان «پناهگاه اندیشه» باقی مانده است. شاید بتوان گفت در روزگار غوغای رسانه‌ها، کتاب همان فرصتی است که انسان برای اندیشیدن، مکث‌کردن و بازنگری در خود دارد. جامعه‌ای که کتاب در آن نقش پررنگی ایفا کند، جامعه‌ای است که هنوز امید دارد به تفکر، گفتگو و رشد.

کتاب فقط متن نیست؛ حامل روح فرهنگ است. هر تمدنی را که بخواهیم بشناسیم، باید از میان کتاب‌هایش عبور کنیم. تاریخ نشان داده هرگاه ملت‌ها از کتاب فاصله گرفتند، از توسعه هم دور شدند. در ایران نیز سنت کتاب‌خوانی از کهن‌ترین ریشه‌ها برخوردار است؛ از مکتب‌خانه‌های قدیم تا کتابخانه‌های عمومی امروز، پیوسته نوری کم‌فروغ اما پایدار در جریان بوده است.

در چنین فضایی، برگزاری نمایشگاه‌های کتاب، به‌ویژه در استان‌هایی که شاید کمتر از مرکز کشور دیده می‌شوند، صرفاً یک رویداد فرهنگی نیست؛ نوعی «اعلام حضور فرهنگی» است. نمایشگاه کتاب یعنی احیای گفت‌وگو بین ناشر و خواننده، بین نویسنده و مخاطب و در نهایت میان مردم و فرهنگ.

بعد از چندین سال وقفه، دوازدهمین نمایشگاه کتاب خراسان شمالی از ۲۷ مهر تا ۳ آبان ۱۴۰۴ در مصلی امام خمینی(ره) بجنورد برگزار می شود؛ رویدادی که برای اهالی فرهنگ و دوستداران کتاب در استان، معنایی فراتر از یک مراسم ساده دارد.

این نمایشگاه، هم‌زمان با چهاردهمین نمایشگاه ملی کتاب دفاع مقدس و با شعار «کتاب، راهی به سوی دانایی» آغاز به کار کرد و در همان روزهای نخست، شور و شوق خاصی را در میان مردم برانگیخته است.

۲۶۹ ناشر از سراسر کشور، در این نمایشگاه حضور دارند و بیش از ۱۷ هزار عنوان کتاب در ۱۲۸ هزار جلد به نمایش گذاشته شده است.

یکی از جذاب‌ترین بخش‌های نمایشگاه امسال، «بخش کودک و نوجوان» است. فضایی رنگارنگ و پرجنب‌وجوش که با صدای خنده و شور بچه‌ها زنده شده است. غرفه‌های مخصوص نقاشی، قصه‌خوانی و مسابقه‌های کتاب‌خوانی، کودکان را به دنیای شیرین مطالعه دعوت می‌کند.

همچنین یکی دیگر از رویدادهای خاص نمایشگاه امسال، برگزاری «اقلیم قلم» است؛ برنامه‌ای فرهنگی که از ۳۰ مهر تا ۲ آبان با حضور نویسندگان و فعالان فرهنگی هشت استان کشور برگزار می شود. هدف از این برنامه، تبادل تجربه میان اهالی قلم و معرفی ظرفیت‌های فرهنگی مناطق مختلف است. در این نشست‌ها، شاعران و نویسندگان خراسان شمالی در کنار مهمانانی از استان‌های گلستان، مازندران، خراسان رضوی، سمنان و تهران، درباره چالش‌های نویسندگی، وضعیت نشر و آینده ادبیات منطقه گفتگو کردند. این تعامل فرهنگی، حال‌و‌هوای متفاوتی به روزهای پایانی نمایشگاه خواهد بخشید.

در کنار فضای عمومی نمایشگاه، بخشی با عنوان «کتاب دفاع مقدس» نیز مورد توجه بازدیدکنندگان قرار گرفته است. در این بخش، آثار تازه منتشرشده درباره خاطرات رزمندگان، زندگینامه شهدا و تحلیل‌های تاریخی جنگ تحمیلی به نمایش درآمده است.

نمایشگاه کتاب امسال فرصتی است برای معرفی چهره‌ای تازه از خراسان شمالی؛ استانی با اقوام گوناگون، از کرد و ترک و ترکمن تا فارس و تات، که در کنار هم زیست فرهنگی پویایی را شکل داده‌اند. در غرفه‌های محلی، کتاب‌هایی درباره آداب و رسوم بومی، موسیقی محلی و ادبیات فولکلور خراسان شمالی عرضه شده است.

ابراهیم حیدری مدیر عامل خانه کتاب و ادبیات ایران در مراسم افتتاحیه نمایشگاه کتاب خراسان شمالی گفت: این نمایشگاه پس از چند سال تعطیلی و در راستای عدالت فرهنگی در استانی کم‌برخوردار، اما غنی از پیشینه فرهنگی با همت مسئولان برگزار شده است. اهمیت این نمایشگاه دو چندان است؛ نخست اینکه اولین نمایشگاه در دولت چهاردهم و بخشی از توزیع هدفمند یارانه‌ها محسوب می‌شود و دوم همزمانی آن با نمایشگاه دفاع مقدس است. دفاع مقدس بخشی فراموش‌نشدنی از تاریخ ماست و کتاب بهترین وسیله برای انتقال خاطرات شهدا به نسل‌های آینده است.

مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران همچنین گفت: حضور کتابفروشان و ناشران در این نمایشگاه و امکان استفاده از یارانه‌ها از شاخصه‌های مهم این دوره است و می‌تواند انگیزه‌ای برای توسعه فرهنگ مطالعه باشد.

وی با تاکید بر وفاق و همدلی دستگاه‌های فرهنگی استان، تصریح کرد: در خراسان شمالی کتاب به عنوان ابزار اشتراک فرهنگی و دینی دیده می‌شود و انتظار می‌رود همواره محفل و نقطه اشتراک ما باشد. خراسان شمالی دارای تنوع قومیتی و فرهنگی بالاست و این تنوع، سرمایه و افتخار بزرگی برای استان محسوب می‌شود.

محمد آریان مدیر کل فرهنگ و ارشاد خراسان شمالی نیز با اشاره به اینکه این نمایشگاه در استان بعد از گذشت ۱۰ سال برپا می شود، افزود: در سال‌های گذشته نمایشگاه کتاب به صورت شهرستانی در استان برگزار شده بود، اما طی مدت مذکور نمایشگاه استانی برگزار نشده بود. این نمایشگاه به صورت متمرکز برگزار خواهد شد، به طوری که خانه کتاب فراخوان داده، ناشران در سامانه مربوطه ثبت‌ نام می‌کردند و سپس کتاب‌های آن‌ها توسط خانه کتاب در نمایشگاه کتاب به فروش می‌رسد که در همین راستا ۲۹۰ ناشر ثبت نام کردند و ۱۵۰ ناشر نیز کتاب‌های خود را تحویل دادند.

به گفته آریان، بیش از ۱۲۰۰۰ عنوان کتاب تحویل خانه کتاب شده که به طور حتم تعداد کتاب و ناشران افزایش پیدا خواهد و مبلغ یارانه تامین شده در این نمایشگاه یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان است. علاوه بر آن، این نمایشگاه چهاردهمین نمایشگاه ملی کتاب دفاع مقدس به مناسبت برگزاری دومین کنگره ملی ۳۰۰۰ شهید خراسان شمالی نیز است. در همین راستا در این نمایشگاه از ۱۵۰ ناشر ۷۰ ناشر مربوط به دفاع مقدس خواهد بود.

آریان گفت: در حاشیه این نمایشگاه برنامه‌های جانبی همچون شاهنامه خوانی، نقد و بررسی کتاب و کارگاه‌های آموزشی نیز برپا می‌شود. همچنین رویداد اقلیم قلم در حاشیه این نمایشگاه با حضور ۸ استان که شامل استان‌های تهران، خراسان شمالی، خراسان رضوی و خراسان جنوبی، سمنان، سیستان و بلوچستان، گلستان و مازندران برپا خواهد شد.